Het Horner syndroom is een stoornis van je autonome zenuwstelsel, en dan in het bijzonder je sympathische zenuwstelsel. Het betreft dus een neurologische aandoening die eveneens bekend staat als:
- het syndroom van Horner,
- het syndroom van Claude Bernard,
- het oculopupillair syndroom.
Het Horner syndroom staat niet op zichzelf maar een uiting van enkele andere aandoeningen. Dit syndroom kan reeds bij je geboorte aanwezig zijn, maar eveneens op latere leeftijd pas tot uiting komen.
Ontstaan van het Horner syndroom
De symptomen die horen bij het Horner syndroom ontstaan als gevolg van het niet optimaal functioneren van de sympathische zenuwen aan één gezichtzijde. De betreffende zenuwen lopen naar:
- je pupil,
- je bovenste ooglid,
- je zweetklieren,
- je bloedvaten.
Deze zenuwen kunnen worden verdrukt op het moment dat er sprake is van een
- een verwonding,
- een ontsteking,
- een tumor of –gezwel.
Het kan dan gaan om zenuwverdrukkingen in, of in de nabijheid van, je hersenen, je ruggenmerg of je perifere zenuwstelsel.
Het Horner syndroom kan samengaan met bijvoorbeeld een beroerte en een aantal vormen van hoofdpijn (zoals clusterhoofdpijn). Het syndroom kan daarnaast een complicatie zijn van bepaalde oogmedicatie, een operatie of een problematische bevalling, waarbij de zenuw in je hals schade op hebben gelopen. Het Horner syndroom kan tevens worden veroorzaakt door een infectie van een ongeboren kind, bijvoorbeeld met het virus dat ook verantwoordelijk is voor het ontstaan van waterpokken.
Symptomen van het Horner syndroom
Bij het Horner syndroom zijn er symptomen aan één gezicht zijde:
- je ooglid van het aangedane oog hangt een beetje naar beneden (ptosis).
- je pupil is verkleind (miosis),
- je pupil reageert slechter op licht.
- Dikwijls lijkt het alsof het aangedane oog een beetje dieper in je oogkas is gelegen (enophthalmus).
De huid rond je oog, je voorhoofd en de wang is niet meer in staat om te zweten (anhidrose) met als gevolg dat je huid droog aan gaat voelen. In sommige gevallen kan de aangedane gezichtzijde niet meer rood kleuren, bijvoorbeeld op het moment dat je moet persen (het zogenaamde harlekijnsymptoom).
Verder kan er een kleurverschil optreden van je iris (ofwel je regenboogvlies). Dit zal gebeuren wanneer het Horner syndroom zich manifesteert voor een leeftijd van 2 jaar. De iris van het aangedane oog zal dan dikwijls de rest van je leven blauw van kleur blijven door het ontbreken van pigment.
Het stellen van de diagnose
De diagnose zal worden gesteld op grond van je medische geschiedenis en de aanwezige klachten. Daarnaast zal ook lichamelijk– en aanvullend onderzoek worden verricht. Met behulp van speciale oogdruppels kan na worden gegaan of je daadwerkelijk lijdt aan het Horner syndroom. De gebruikte oogdruppels zullen je pupil groter of juist kleiner maken.
Daarnaast kunnen er beeldvormende onderzoeken uit worden gevoerd om een afwijking in de nabijheid van de sympathische zenuwen aan het licht te brengen. Je kunt onder andere denken aan:
- röntgenfoto’s,
- een CT scan,
- een MRI-scan.
- soms wordt ook een angiografie gemaakt om afwijkingen aan te tonen die door het Horner syndroom kunnen worden veroorzaakt.
Behandelen van het Horner syndroom
De behandeling is gericht op het opsporen van de onderliggende oorzaak en deze te genezen. De onderliggende oorzaak, en de mogelijkheden om deze te kunnen genezen, zijn bepalend bij het verbeteren of laten verdwijnen van de symptomen van het Horner syndroom. Niet voor iedere oorzaak is een behandelmethode voor handen. Indien de oorzaak wel op kan worden geheven, kan het alsnog een groot aantal maanden duren voordat er verbetering optreedt. Dit is vooral aan de orde wanneer een zenuw voor langere tijd bekneld heeft gezeten.
Bij een ernstige zenuwbeschadiging zullen de symptomen niet verdwijnen. Een jong kind met het Horner syndroom kan een lui oog krijgen als gevolg van een afhangend ooglid en de verkleinde pupil is. De symptomen die 2 jaar na het ontstaan van het Horner syndroom nog steeds aanwezig zijn, zullen in de meeste gevallen blijvend zijn.
