Hersenvliesontsteking (ook wel van meningitis) is een ontsteking van je hersenvliezen die door een virus of bacterie kan worden veroorzaakt. De bacteriële vorm van hersenvliesontsteking kan worden beschouwd als het meest ernstig. Gelukkig komt deze vorm slechts sporadisch voor in vergelijking tot de virale variant.
In het beginstadium kan een hersenvliesontsteking wel eens worden verward met een zware griep omdat de symptomen sterk op elkaar lijken. In de regel zal er dan sprake zijn van een zogenaamde nekstijfheid. Deze nekstijfheid treedt echter niet altijd op. Je wordt in één tot twee dagen echter steeds zieker. Hersenvliesontsteking is zeer ernstig en kan door onjuist, of niet tijdig, medisch ingrijpen fataal aflopen.
Hersenvliesontsteking als bijverschijnsel
Je kunt een hersenvliesontsteking zelfstandig krijgen, maar eveneens als een bijverschijnsel van bepaalde (kinder)ziektes zoals:
- de bof,
- mazelen,
- waterpokken.
In deze gevallen heb je te maken met een virale vorm van hersenvliesontsteking. Verder kan een hersenvliesontsteking ook als bijverschijnsel ontstaan van:
- een longontsteking,
- een schedelbasisfractuur,
- een middenoorontsteking.
Deze laatste gevallen zullen dan een bacteriële vorm van hersenvliesontsteking zijn.
Symptomen van een hersenvliesontsteking
Niet in alle gevallen is het even simpel om tijdig een hersenvliesontsteking te herkennen en de juiste medische zorg in te schakelen. Symptomen van hersenvliesontsteking kunnen zijn:
- een sterk verhoogde lichaamstemperatuur (hoge koorts),
- overgeven,
- hoofdpijn,
- je bent suf,
- je bent verward,
- je bent overgevoelig voor geluid,
- je bent overgevoelig voor licht,
- nekstijfheid, (in de volksmond ook wel nekkramp genoemd).
Nekstijfheid is wellicht het meest bekende symptoom van een hersenvliesontsteking en betekent dat je je kin niet meer op je borst kunt leggen. Maar ook al heb je geen last van nekstijfheid, toch kan er sprake zijn van een hersenvliesontsteking.
Symptomen van een hersenvliesontsteking bij baby’s
Bij een baby het een hersenvliesontsteking kunnen dezelfde symptomen waargenomen worden als bij volwassenen met deze ziekte. Bij deze jonge kinderen kunnen de hoge koorts en de kenmerkende nekstijfheid echter vaak ontbreken. Verder kan een fontanel gezwollen zijn, het kindje apathisch uit de ogen kijken, erg ziek ogen en grauw zien, een verminderd bewustzijn, weigeren te eten, huilerig en prikkelbaar zijn. Ook zal een baby met hersenvliesontsteking veel kreunen en niet aangeraakt willen worden. Bovendien heeft een baby met hersenvliesontsteking ook last van zogenaamde luierpijn en zal het optillen van de beentjes pijnlijk zijn als het kleintje plat op de rug ligt. Dit symptoom komt echter niet altijd bij zuigelingen met hersenvliesontsteking voor.
Oorzaken van een hersenvliesontsteking
Bacteriële hersenvliesontsteking is het gevolg van een besmetting met bepaalde bacteriën. In ons land zijn jaarlijks minimaal 25 verschillende bacteriën actief die verantwoordelijk kunnen zijn voor het uitbreken van hersenvliesontsteking. Sporadisch worden ook schimmels aangetroffen die een hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken. Virale hersenvliesontsteking is de variant van deze ziekte die door een virus wordt veroorzaakt. Er zijn talloze virussen bekend die een ontsteking van je hersenvliezen tot gevolg kunnen hebben.
Het gros van de veroorzakers van hersenvliesontsteking leven tijdelijke in je neus- of keelholte. Hierbij kun je onder andere denken aan:
- meningokokken,
- pneumokokken,
- Haemophilus influenzae,
- stafylokokken,
- streptokokken,
- diverse virussen.
Als je één van de mogelijke verwekkers van een hersenvliesontsteking bij je draagt dan ben je een drager en hoef je niet per definitie ook ziek te worden. De verwekkers zijn echter wel besmettelijk en worden aan andere personen overgedragen door middel van druppeltjes, bijvoorbeeld je in je gezicht wordt gehoest.
Sommige verwekkers van hersenvliesontsteking leven daarentegen in je maag-darmkanaal, zoals:
- groep B streptokokken (GBS),
- E. Coli.
Deze ziektekiemen kunnen worden overgedragen via de ontlasting en een slechte persoonlijke hygiëne (bijvoorbeeld door niet je handen te wassen na een toiletbezoek).
Doorbraak door barrières
Op het moment dat je drager bent van een verwekker van hersenvliesontsteking dan wordt je dikwijls niet ziek omdat je een bepaalde afweer opbouwt. Bovendien zullen de ziektekiemen na enige tijd weer uit je lichaam zijn verwenen. Slechts sporadisch weten ziekteverwekkers door de barrière van je slijmvliezen in de bloedbaan door te dringen en zelfs de bloed-hersenbarrière te passeren. Een hersenvliesontsteking zal dan het gevolg zijn.
De ziekteverwekkers van hersenvliesontsteking zijn dus in veel gevallen besmettelijk. Of je ook echt ziek wordt als je ermee bent besmet, hangt af van het soort verwekker en de omstandigheden waarin je je bevindt op een bepaald ogenblik. Enkele ziekteverwekkers, zoals GBS en het herpesvirus zul je de rest van je leven bij je blijven dragen. Voor dit soort ziekteverwekkers geldt overigens ook dat je maar in een klein aantal gevallen ook hersenvliesontsteking zult ontwikkelen.
