Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is ook nog onder een aantal andere (medische) termen bekend:

• extra-uteriene graviditeit (afgekort EUG),
• graviditas ectopa,
• graviditas extrauterina,

Als er wordt gesproken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap dan betekent dit dat de vrucht zich niet in, maar buiten, de baarmoeder bevindt. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan erg gevaarlijk zijn, omdat een groeiende vrucht zich niet buiten de baarmoeder kan ontwikkelen. Bovendien zijn de gebieden die buiten de baarmoeder zijn gelegen al evenmin geschikt voor een zich ontwikkelende vrucht.

Een normale bevruchting en innesteling

Normaal gesproken zal de bevruchting van een rijpe eicel plaatsvinden in de eileider (tuba), of even daarbuiten bij de eierstok (ovarium), vervolgens zal het embryo zich verder gaan delen. In deze periode zal het embryo naar de baarmoederholte (uterus) worden getransporteerd. Op het moment dat er echter een innesteling plaatsvindt in de baarmoederhals, de eileider, de eierstok of op een andere plaats in de buikholte dan wordt er gesproken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Herkennen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

De HCG-waarde (HCG is een zwangerschapshormoon) zal bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap lager blijven dan wanneer er sprake is van een gewone zwangerschap. Ook zal de concentratie van dit hormoon veel minder snel stijgen. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zul je te maken krijgen met klachten zoals:

• buikpijn,
• bloedverlies

De klachten vertonen vaak veel gelijkenis met die van bij een miskraam. Vrouwen die een verhoogde kans hebben op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zullen extra alert dienen te zijn en zich goed moeten laten controleren door middel van echografieën. Op het ogenblik dat er geen zwangerschap zichtbaar is in de baarmoederholte, maar er wel een hoog HCG wordt gemeten, dan kan dat immers mogelijk duiden op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Risicofactoren voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

De kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap bedraagt ongeveer 1 procent en één van de meest belangrijke oorzaken is schade aan één of beide eileiders als gevolg van een eileiderontsteking. Maar ook de volgende factoren zullen de kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vergroten:

• een eerdere buitenbaarmoederlijke zwangerschap,
• een operatie aan de eileider in het verleden,
• verklevingen in de buikholte,
• endometriose(baarmoederslijmvlies bevindt zich buiten de baarmoeder),
• na een langere tijd van onvruchtbaarheid,
• een Ivf-behandeling,
• Desdochters,
• een zwangerschap die ontstaan is na een sterilisatie,
• een zwangerschap die ontstaan is terwijl een spiraaltje is gebruikt,
• roken.

De diagnose stellen

Om een zwangerschap vast te stellen zal er een zwangerschapstest met urine uit worden gevoerd. Op het moment dat er klachten, of aanwijzingen, zijn die kunnen wijzen op een buitenbaarmoederlijke zwangerschapstest dan zal je (huis)arts of verloskundige je naar een gynaecoloog doorverwijzen voor een inwendige (vaginale) echografie. Met behulp van een dergelijke echo kan na worden gegaan of de ongeboren vrucht zich in de baarmoeder bevindt.

Indien er door de echo geen duidelijke baarmoederlijke zwangerschap kan worden aangetoond, of wanneer er enkel een beetje vocht in de buik aanwezig is samen met een hoge concentratie HCG-hormoon dan is de kans groot dat het een buitenbaarmoederlijke zwangerschap betreft. Wanneer er weinig HCG aanwezig is en er niet veel klachten zijn, dan kan eventueel een afwachtende houding worden aangenomen. De kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap blijft echter wel aanwezig waardoor er poliklinische controles met herhaalde bloedonderzoeken en vaginale echo’s nodig blijven.

Wanneer er een daling van de HCG-waarde wordt waargenomen dan betekent dit dat de buitenbaarmoederlijke zwangerschap vanzelf is opgelost. Bij een dergelijke daling zal de kans op een eileiderruptuur echter het grootst te zijn. Dit zwangerschapshormoon dient dan ook gecontroleerd te worden tot het niet langer aan te tonen is. Zodra de HCG-waarde gelijk blijft, of stijgt, terwijl de echo nog altijd geen zwangerschap in de baarmoeder laat zien, dan is de kans groot dat er sprake is van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

In bepaalde gevallen kan er zowel in, als buiten, de baarmoeder een zwangerschap ontstaan (heterotopische zwangerschap). Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan in een dergelijke situatie pas laat worden ontdekt omdat er in de baarmoeder eveneens een vrucht waargenomen wordt waarmee de hoge HCG-waarde verklaard kan worden.

Behandelen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

In principe kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap niet voldragen worden. Een toch zijn er enkele zeer zeldzame gevallen bekend van geboortes door een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Een foetus kan echter alleen volledig ontwikkelen wanneer deze zich buiten de eileiders, dus in de buikholte in heeft genesteld. Om veel bloedverlies te voorkomen, wordt aanbevolen om de moederkoek (placenta) na de bevalling niet geboren te laten worden.

In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht kan een buitenbaarmoederlijke vrucht niet als nog in de baarmoeder worden geplaatst. De gebruikelijke werkwijze is om zowel de vrucht als de moederkoek operatief te verwijderen, of een cytostaticum toe te dienen. Deze medicijnen zijn bedoeld om de celgroei van de vrucht te remmen en zo de buitenbaarmoederlijke zwangerschap af te breken.