Agorafobie

Agorafobie is een aandoening die behoort tot de psychische angststoornissen.  De naam van de aandoening is afgeleid van het Duitse Agoraphobie en oorspronkelijk afkomstig uit het oud Grieks. Het woord is samengesteld uit de oud Griekse woorden: ἀγορά, ofwel agorá, en φόβος, ofwel phóbos, die respectievelijk met markt en angst of vrees kunnen worden vertaald. In de volksmond wordt om de reden de aandoening ook vaak met de termen kenofobie, straat-, ruimte- en pleinvrees aangeduid. De nadruk wordt hierbij gelegd op de angst die bij deze stoornis bestaat voor open ruimten.

Algemene omschrijving van een agorafobie

Over het algemeen kan worden gesteld dat agorafobie een angst is om een vertrouwde, en dus vaak veilige, omgeving te verlaten. Deze angst kan zich uit gaan breiden naar een angst voor open ruimten, straten, pleinen of grote menigtes. Verder kan er een angst ontstaan voor situaties waar iemand in verlegenheid gebracht zou kunnen worden of situaties waar je niet uit terug kunt keren. In bepaalde gevallen kan en reis per trein, bus of auto een dergelijke angststoornis teweegbrengen.

Agorafobie kan in een aantal uiteenlopende gradaties zich manifesteren.

• In lichte gevallen zul je je weliswaar onrustig voelen, maar wel in staat zijn om je op openbare plaatsen te bevinden. Het hebben en onderhouden van sociale contacten zal door deze vorm van agorafobie dan ook niet worden belemmerd.
• In ernstige gevallen zul je je terugtrekken op een plekje dat als vertrouwd, of als veilig, wordt ervaren. Contact met andere mensen zal zo veel mogelijk vermeden worden. In sommige situaties kan een dergelijke contactarme periode jaren duren en zelfs een ernstig sociaal isolement tot gevolg hebben.
• Een heleboel verschillende tussen vormen zijn eveneens mogelijk waardoor agorafobie van persoon tot persoon sterk kan verschillen.

Agorafobie met paniekaanvallen

Indien je niet alleen last hebt van agorafobie maar ook van paniekaanvallen dan kan deze stoornis een totaal ander beeld laten zien. Deze stoornis kan dan worden beschouwd als een zogenaamde anticipatieangst. Een anticipatieangst wordt ook vaak omschreven als een angst voor de angst. In dit soort gevallen zullen niet de open ruimtes, of de grote menigte, de veroorzakers zijn van de angst maar wel de vrees om een paniekaanval te ontwikkelen, de basis van het probleem vormen.

Een dergelijke angst zal op zijn beurt weer leiden tot het, zo veel mogelijk, ontlopen van situaties waar je verwacht in paniek te kunnen raken.

Agorafobie is geen tegenhanger van claustrofobie

Onterecht wordt agorafobie door veel mensen dikwijls beschouwd als de tegenhanger van claustrofobie.  Claustrofobie is een angst voor afgesloten ruimten. Door deze twee angsten recht tegenover elkaar te stellen zul je echter ook vaak de plank volledig misslaan. Zo lijken de twee angsten, in elk geval voor veel omstanders, in een trein bijvoorbeeld voor vergelijkbare tekenen van angst of onrust te zorgen.

Als er echter sprake is van agorafobie dan zul je echter angstig zijn omdat je je vertrouwde omgeving hebt verlaten. Bij claustrofobie zullen er angstgevoelens ontstaat doordat je bang bent om de trein niet meer uit te kunnen en opgesloten te raken.

Agorafobie als zelfstandige stoornis

De stoornis agorafobie wordt alleen als een zelfstandige stoornis gezien op het moment dat er geen sterke paniekaanvallen optreden. Zijn dergelijke paniekaanvallen echter wel aanwezig dan zal agorafobie onder worden gebracht onder de paniekstoornissen. Om als zelfstandige stoornis te worden aangemerkt dienen de volgende tekenen aanwezig te zijn.

1. dient agorafobie aanwezig te zijn samen met de angst voor het ontwikkelen van paniekachtige klachten, zoals diarree of duizeligheid.
2. Voor de paniekstoornis kunnen geen criteria waar worden genomen.
3. De stoornis wordt niet rechtstreeks veroorzaakt door het innemen van bijvoorbeeld bepaalde medicijnen of drugs, of als gevolg van een somatische aandoening.
4. Bij een somatische aandoening zal de angst, zoals die is beschreven in het eerste aangehaald punt, duidelijk meer ernstig zijn dan normaliter het geval zou zijn bij een dergelijke somatische aandoening.

Indien er wel sprake is van paniek dan zullen de onderstaande criteria van toepassing zijn:

1. Je bent bang om in situaties terecht te komen waar je moeilijk of alleen op een vernederende wijze kunt ontsnappen. Je bent tevens bang dat niemand je kan helpen als je in paniek raakt of wanneer je in paniek dreigt te raken. Angsten die horen bij agorafobie zoals,
   • alleen van huis zijn,
   • je in een mensenmenigte bevinden,
   • in een wachtrij staan,
   • op een brug staan,
   • reizen met het openbaar vervoer of met een auto.